Aanbiedingsbrief

Aan de gemeenteraad,

Hierbij bieden we u het jaarverslag en de jaarrekening 2021 aan. Wij geven u hierin op programmaniveau inzicht in de behaalde resultaten over het jaar 2021. Het jaar 2021 is het laatste volledige jaar van de afgelopen collegeperiode. In deze aanbiedingsbrief willen we graag een aantal zaken benoemen, zonder volledig te willen zijn. Voor een overzicht op hoofdlijnen hebben we daarnaast de jaarrekening grafisch weergegeven.  U vindt de infographic in hoofdstuk 1. Jaarverslag en op de website van de gemeente. Naast deze infographic vindt u een beknopt overzicht van de grootste afwijkingen per programma in de inleiding.

Terugblik op 2021
We kunnen gerust stellen dat 2021 een turbulent jaar is geweest. Zowel op globale, landelijke als lokale schaal hebben we te maken gehad met een aantal ontwikkelingen die ons werk in het afgelopen jaar in meer of mindere mate hebben beïnvloed.

De coronapandemie
Ook in 2021 hebben we nadrukkelijk te maken gehad met de gevolgen van de heersende coronapandemie. Ondanks de beschikbaarheid van vaccins waren strenge maatregelen noodzakelijk om de druk op de zorg beheersbaar te houden. We hebben zowel in het voorjaar als in het najaar van 2021 te maken gehad met hoge besmettingsgolven, waardoor zelfs tijdelijke lock-downs moesten worden ingesteld. Het is duidelijk dat dit alles een grote weerslag heeft gehad op ons economisch en sociaal maatschappelijk leven. Vraag is ook hoe lang de effecten hiervan nog merkbaar zullen blijven de komende jaren.
Uiteraard heeft corona ook grote gevolgen gehad voor onze gemeentelijke organisatie. Zowel contact met burgers en partners verliep veelal digitaal, raads- en commissievergaderingen vonden online plaats en “thuiswerken als het kan” bleef ook in 2021 de regel. Net als in 2020, werd afgelopen jaar veel tijd besteed aan het ondersteunen van burgers, bedrijven en maatschappelijke partners die het moeilijk hadden, het uitvoeren van landelijke steunmaatregelen en het toezicht houden op de geldende coronaregels.
Middels periodieke corona-impactanalyses hebben we u als raad op de hoogte gehouden van alle ontwikkelingen. Daarnaast hebben we ook in 2021 diverse voorstellen uitgewerkt om onze burgers, bedrijven, verenigingen en instellingen te ondersteunen in deze crisis.
Doordat de coronacrisis behoorlijk wat extra inzet heeft gevergd in 2021, hebben we op een aantal fronten moeten herprioriteren in de planning. In een aantal gevallen vormde corona ook een beperkende factor in de uitvoering van onze plannen waardoor er enige vertraging is ontstaan.

In dit jaarverslag is in de diverse programma’s en paragrafen op onderdelen nogmaals inhoudelijk toegelicht welke invloed de coronapandemie in 2021 heeft gehad op zowel de uitvoering van het collegeprogramma als op de uitvoering van onze reguliere taken.
Een totaalbeeld van de financiële gevolgen en het effect op ons weerstandvermogen is voor de volledigheid opgenomen in de risicoparagraaf van deze jaarrekening.

Het kabinetsbeleid
De vorming van een nieuw kabinet heeft lange tijd op zich laten wachten. We hebben gezien dat dit niet bijdraagt aan de stabiliteit van het openbaar bestuur in Nederland.
Uiteindelijk is pas in december een nieuwe regering gevormd. Het lang verwachte regeerakkoord bevat echter nog behoorlijk wat open einden. Denk hierbij concreet aan de slechts tijdelijk toegekende compensatie voor extra kosten jeugdzorg, onzekerheid over de opschalingskorting na 2025. Het financieel kader voor diverse maatschappelijke opgaven is nog steeds onduidelijk omdat nadere uitwerking nog ontbreekt. Gevolg is dat er voor medeoverheden, waaronder gemeenten, veel onzekerheden blijven bestaan. Dit maakt het voeren van een evenwichtig financieel beleid erg lastig.   
In een eerste reactie van de VNG op het regeerakkoord wordt nog eens benadrukt dat goede financiële en interbestuurlijke verhoudingen tussen rijk en medeoverheden van belang zijn. Versterking van de positie van gemeenten is hierbij noodzakelijk om met de maatschappelijke opgaven waar we voor staan tot een goed einde te brengen.

Een nieuw Samenwerkingsakkoord
In de zomer van 2021 hield de bestaande coalitie op te bestaan. Daarop werden er in zeer korte tijd door zeven politieke partijen afspraken gemaakt over hoe de periode tot aan de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022 te overbruggen.
Op 21 juli presenteerde deze samenwerkende partijen hun Samenwerkingsakkoord. Daarbij is aangegeven dat het Coalitieakkoord 2018-2022 en het daarop gebaseerde Collegeprogramma de basis blijven voor de koers tot aan de volgende gemeenteraadsverkiezingen. Wel zijn in het Samenwerkingsakkoord een aantal nuances en accenten aangebracht. Er zijn een aantal belangrijke en urgente thema’s aangegeven en er zijn een aantal onderwerpen benoemd waarover in de lopende raadsperiode geen besluiten meer worden genomen.

Gewijzigde samenstelling van het college van B&W
Tegelijk met de beëindiging van de bestaande coalitie uit 2018, vertrokken twee zittende wethouders uit het college. Hierop werd in juli 2021 een nieuwe wethouder benoemd waarna tevens een gedeeltelijke herverdeling van de portefeuilles plaatsvond onder de zittende collegeleden.
In november 2021 kondigde burgemeester Winants zijn vertrek aan. Nog in december werd waarnemend burgemeester Kompier benoemd. De benoemingsprocedure voor een nieuwe burgemeester zal pas starten na de gemeenteraadsverkiezingen van 2022.
We kunnen vaststellen dat met behulp van extra inzet van het gemeentelijk apparaat de overdracht naar cq. herverdeling van dossiers naar de nieuwe collegeleden verder adequaat is opgepakt en soepel is verlopen.

Hoe ver staan we met onze ambities?
In het collegeakkoord 2018-2022 zijn de ambities onder andere vastgelegd in de drie rode draden duurzaamheid, inclusieve samenleving en veiligheid. In 2021 is verder invulling gegeven aan de concrete uitwerking van de drie rode draden middels de vier programma’s die we kennen binnen onze begroting.

Duurzaamheid
In 2021 is verder vorm en inhoud gegeven aan “Venray Vergroent”. De visies klimaatadaptatie en circulaire economie zijn vastgesteld en met de doorvertaling van deze visies in uitvoeringsprogramma's komen we meer en meer in de fase van uitvoering. De doelstellingen uit de verschillende duurzaamheidsvisies zijn inmiddels ook opgenomen in de Omgevingsvisie.
Een belangrijke pijler binnen onze verduurzamingsopgave is het creëren van bewustwording, zowel bij onze inwoners, bedrijven en partners als binnen onze eigen organisatie. Ook hierin hebben we in 2021 weer stappen gezet.
Verder is in december 2021 de Subsidieverordening Venray Vergroent vastgesteld waarmee we innovatieve ideeën en initiatieven op het gebied van duurzaamheid kunnen stimuleren en faciliteren.

Inclusieve samenleving  
Onze ambitie om toe te groeien naar een inclusieve samenleving is vooral verankert binnen het programma “Leven”. De in 2020 vastgestelde kadernota Sociaal domein vormt hiervoor een belangrijke basis. In 2021 is deze kadernota sociaal domein verder uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma sociaal domein met een aantal deelopdrachten. We hebben in 2021 de transformatie binnen het brede sociaal domein verder vorm te geven. Daarbij ging het vooral om een andere manier van denken en handelen: doen wat nodig is, waarbij gekeken wordt naar wat inwoners in hun specifieke situatie zelf kunnen én vervolgens eventueel nodig hebben. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is dat we “de basis op orde” hebben. Van daaruit kunnen we verder bouwen. Steeds hebben we daarbij een inclusieve samenleving voor ogen. Iedereen moet mee kunnen doen.

Veiligheid
In 2021 heeft een verdere verschuiving van accenten binnen het veiligheidsdomein plaatsgevonden. Minder high impact crime en minder diefstallen, maar daarentegen wel meer overlast op straat door jeugd, alcohol- en drugs of vuurwerk, vaker overlast als gevolg van onbegrepen gedrag en dakloosheid, vaker burengerucht, meer uitingen van maatschappelijk ongenoegen en meer slachtoffers van digitale criminaliteit. Op het gebied van fysieke veiligheid lag de focus in 2021 nadrukkelijk op het bestrijden van de corona pandemie en de gevolgen van het hoogwater in de Maas. Op deze ontwikkelingen hebben we geanticipeerd door in 2021 te investeren in meer en betere samenwerking. Dit geldt zowel lokaal (met politie, boa's, straatcoaches, de centrumondersteuner, de antidiscriminatievoorziening en met partners in het private, zorg- en maatschappelijke domein) als bovenlokaal (met andere gemeenten, zorg- en veiligheidspartners, het hernieuwde Zorg- en Veiligheidshuis, de Taskforce jeugdige ondermijners als onderdeel van het RIEC, de provinciale Taskforce cybercrime, etc.)

Waar kwam het geld vandaan?
In 2021 ontvingen we € 150 miljoen. Daarvan kwam ruim € 100,1 miljoen van het Rijk en ruim €  48,9 miljoen uit eigen inkomsten. Leges, OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing zijn de belangrijkste bronnen van eigen inkomsten. Samen € 26,9 miljoen. We ontvingen € 22 miljoen aan overige inkomsten.

Wat hebben we met het geld gedaan?
Enkele highlights per begrotingsprogramma worden hieronder vermeld.

Programma 1, Leven
In 2021 gaven we € 79,4 miljoen uit aan het breed sociaal domein. Het grootste deel hiervan (ca. 80%) bestaat uit uitgaven in het kader van ons vangnet.
Na een forse stijging van deze uitgaven in 2019 en 2020 zien we een stabilisatie in 2021. De in 2021 afgeronde Taskforce Sociaal Domein heeft hier zeker aan bijgedragen.
In 2021 zijn we verder aan de slag gegaan met het Uitvoeringsprogramma Kadernota SD en zijn middels het regionale project Sturing en Inkoop nieuwe contracten met de zorgaanbieders gesloten en zijn processen voor de sturing op de inkoop van zorg aangepast.
Ook in 2021 heeft de coronacrisis weer een behoorlijk stempel gedrukt op de werkzaamheden binnen het programma Leven. Er is veel tijd gaan zitten in de uitvoering van ondersteunende maatregelen voor individuele inwoners, bedrijven, verenigingen en stichtingen.
Hierdoor is de doorlooptijd van een aantal opgaven in dit programma verlengd en zijn een aantal opgaven pas later kunnen starten.

Programma 2, Wonen
We gaven in totaal € 19,1 miljoen uit aan woningbouw, de woonomgeving, natuur en landschap, plattelandsontwikkeling en veiligheid en handhaving.
De woningmarkt is, net als in 2020, erg gespannen. Er zijn in 2021 wederom meer kavels verkocht dan in eerste instantie de verwachting was. Hierdoor kon een grondexploitatie eerder worden afgesloten of bij andere grondexploitaties kon de looptijd worden ingekort.
In 2021 is de nota “Koers op Wonen” vastgesteld en in het najaar is een woonbehoefteonderzoek uitgevoerd. Op basis van deze onderleggers is het Omgevingsprogramma verder voorbereid (in februari 2022 vastgesteld in de raad).
Met betrekking tot onze woonomgeving is verder gewerkt aan de verbetering van afvalinzameling in Venray en is het nieuwe bosbeheerplan voorbereid. Daarnaast zijn er in 2021 een drietal wijkteams gestart.
In 2021 is verder samen met inwoners, bestuurders, raadsleden, ondernemers, stakeholders en de ambtelijke organisatie de "koers" en de "uitvoering" omgevingsprogramma landelijk gebied opgesteld.
In het kader van ontwikkeling van natuur en landschap is in 2021 het programma Maasgaard verlengd. Daarnaast zijn vanuit het uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie een aantal vergroeningsprojecten gestart.
Op het gebied van veiligheid en handhaving is in 2021 veel capaciteit ingezet ten behoeve van de  coronapandemie. Beleidsmatig is er in 2021 gewerkt aan het coffeeshopbeleid, het beleidskader mensenhandel en de uitvoering van Veiligheidsmonitor. De uitkomst van deze monitor dient als input voor de aanpak van veiligheidsvraagstukken in de komende jaren.  

Programma 3, Werken
We gaven in totaal € 15,5 miljoen uit in dit programma. Een groot deel deze uitgaven zijn gedaan in het kader van mobiliteit. Naast het beheer en onderhoud van wegen, is ook het regionale/lokale mobiliteitsplan, Trendsportal verder uitgevoerd. Het jaarprogramma dat hieruit voortvloeit opgenomen in regionale investeringsagenda. Overigens vormt verduurzaming een belangrijk thema binnen het mobliteitsplan. Denk daarbij aan het gezamenlijk organiseren van duurzaam deelvervoer in Noord-Limburg.
Een ander onderwerp binnen het programma Werken waar in 2021 flinke stappen zijn gezet is het stimuleren van kennis en innovatie in agrofood. Dit gebeurt via de samenwerking binnen de Brighlands Campus. Er zijn projecten gestart die een bijdrage leveren aan de transitie naar circulaire of kringlooplandbouw (bijvoorbeeld verbetering biodiversiteit en bodemkwaliteit, vernieuwing door veredeling en ontwikkeling van nieuwe gewassen en inzet van reststromen als feed in de veehouderij). Deze projecten zijn tevens opgenomen in de regiodeal.
In 2021 is verder volop ingezet op de uitvoering van het actieprogramma vrijetijdseconomie (VTE). Er is onder andere in samenwerking met de Provincie een projectplan opgesteld voor handhaving op/saneren van vakantieparken en campings. Ook dit plan is ingebracht in de regiodeal.
Met betrekking tot de arbeidsmarkt heeft het vraagstuk van het tekort aan arbeidskrachten inmiddels de hoogste prioriteit bij alle bij betrokken partners. Hiervoor worden krachten gebundeld. Dit gebeurt zowel lokaal, zoals de samenwerking onder de naam 'Brede Coalitie Welvaart, als regionaal, zoals het in 2021 opgerichte Regionale Mobiliteitsteam.
Op het gebied van centrumontwikkeling is in 2021 onder andere de vergroening van het Gouden Leeuwplein voltooid en is de nieuwbouw van 15 sociale huurwoningen aan de Marktstraat opgeleverd. Verder zijn in 2021 meerdere particuliere plannen voor transformatie van winkels naar woningen in voorbereiding of vergund en heeft een integrale verkenning plaatsgevonden van mogelijke maatregelen in de zogenaamde ‘Vergeten Driehoek’, tegenwoordig Henseniuskwartier genoemd.

Programma 4, Besturen
De totale lasten van dit programma bedroegen in 2021 in totaal € 28,7 miljoen.
Ook in 2021 hebben we als Venray geïnvesteerd in regionale samenwerking. De Regiodeal (gesloten met het rijk en de provincie Limburg) en de Investeringsagenda (overeengekomen met de provincie Limburg) zorgen voor een stevige impuls in onze regio. In 2021 hebben we zeer actief bijgedragen aan de invulling van zowel de Regiodeal en Investeringsagenda.
Begin 2022 is bekend gemaakt dat de implementatie van de Omgevingswet wederom met een half jaar is uitgesteld tot 1 januari 2023. Dit betekent niet dat we hiermee pas op de plaats maken. In 2021 is de definitieve Omgevingsvisie vastgesteld. Tevens is een pilot uitgevoerd om Omgevingsplan, geodata en toepasbare regels in samenhang met elkaar te ontwikkelen. Inmiddels zijn we ook al grotendeels aangesloten op het DSO en de benodigde software voor planvorming en toepasbare regels zijn aangeschaft.
In het kader van duurzaamheid zijn begin 2021 de visies klimaatadaptatie en circulaire economie door de raad vastgesteld. Daarnaast zijn het afronden en opleveren van de 'Verkenning mogelijkheden Windpark Venray', het voorbereiden op en het komen tot een Transitievisie Warmte en de afgesproken evaluatie KODE andere belangrijke resultaten die we hier willen nog willen noemen.

Onder de streep
In totaliteit is voor de 1e en 2e bestuursrapportage 2021 een bedrag van € 219.000 ten laste van onvoorzien gebracht. Ook in het jaar 2021 ontvingen we van het Rijk compensatie voor de uitvoering van de Covid-19 maatregelen. Uw raad is hierover geïnformeerd middels de impactanalyses Covid-19.

Onder aan de streep is een positief resultaat van € 3.911.000 zichtbaar. Dit is het netto resultaat na budgetoverhevelingen van 2021 naar 2022 en 2023.

De budgetoverhevelingen bestaan enerzijds uit overhevelingen van gelden welke in 2021 al gereserveerd stonden in een specifieke reserve (reserve overheveling exploitatiebudgetten, algemene reserve, reserve Regionaal Transformatiefonds Sociaal Domein Jeugd en reserve huisvesting primair onderwijs) en anderzijds uit exploitatiebudgetten 2021. De budgetoverhevelingen zonder resultaatbeïnvloeding bedragen € 1.536.747. Samen met de budgetoverhevelingen van de exploitatiebudgetten (met resultaatbeïnvloeding) van € 3.259.199 komt de totale budgetoverheveling op € 4.795.946.

De budgetoverhevelingen met resultaatbeïnvloeding kenmerken zich vooral door de gevolgen van Covid-19 en de decembercirculaire 2021 van het gemeentefonds.

Het college van burgemeester en wethouders van Gemeente Venray.